Voor radioliefhebbers was vrijdag 7 juli een belangrijke dag. Eerder dan iedereen verwacht had, maakte Micky Adriaansen die ochtend de uitslag bekend van de veiling van landelijke commerciële FM-frequenties (zie kader). Haar naar later die dag bleek laatste daad als minister van Economische Zaken in het kabinet Rutte IV, maar wel een lucratieve: de veiling heeft bijna €153 miljoen opgeleverd. De schatkist is daarmee de grote winnaar. Voor de luisteraar verandert er weinig.
De complete uitslag (incl. de betaalde bedragen)
Naast de FM-frequenties krijgen al deze radiozenders een DAB+-vergunning, die zij verplicht in gebruik moeten nemen. De vergunningen gaan op 1 september in. De verschuivingen
|
Nostalgie
Een paar jaar geleden verhuisde ik naar IJsselstein. Vanuit ons appartement kijk ik vol op de Gerbrandytoren aan de rand van het stadje, in de volksmond foutief ‘de zendmast van Lopik’ genoemd. Ik geniet elke dag van dit uitzicht. Pure nostalgie, zeker voor iemand die zelf 30 jaar radioprogramma’s gemaakt heeft. Maar ook precies dat: nostalgie. Want hoewel nog 54% van de mensen via de FM luistert, rukken andere distributiemethoden (mobiel, online) al jarenlang op en zullen die het op termijn helemaal overnemen. Het staat immers nu al vast dat de FM over 12 jaar, na het verlopen van deze nieuwe vergunningen, zal worden uitgeschakeld.
‘Drive time’
Vooral autorijders luisteren nog radio via FM. En dan nog beperkt dat zich grotendeels tot twee momenten per dag: de ochtend- en avondspits. Maar nu nieuwe auto’s verplicht uitgerust moeten zijn met een DAB+-radio en mobieltjes steeds makkelijker aan de boordcomputer gekoppeld kunnen worden, is FM ook in de auto geen must meer. Onder het werk is radio (en dus ook de reclameblokken) vooral behang. Steeds vaker wordt daar gekozen voor een streaming playlist, omdat daar niet tussendoor gebabbeld wordt. In die wetenschap zijn voor de negen FM-pakketten enorme prijzen betaald (zie kader). Ingegeven door concurrentie, marktwerking en angst, maar die bedragen geven geen realistisch beeld van de werkelijke waarde van de pakketten. Het wordt nog een hele opgave zulke hoge geldsommen terug te verdienen, zelfs al hebben de zenders daar 12 jaar de tijd voor. Want de kosten voor o.a. personeel en marketing worden er niet minder om. BNR Nieuwsradio heeft al aangegeven dat het, om de betaalde €7,4 miljoen te kunnen ophoesten, banen moet schrappen.
Stoelendans
De muzikale diversiteit in de ether wordt er – met het verdwijnen van SLAM! en Sublime en het niet toekennen van een frequentie aan KINK – niet beter op. Het wordt meer van (ongeveer) hetzelfde. En dat betekent dus: nog meer concurrentie en een nog hogere noodzaak om veel geld uit te geven aan sterke acties en goede ‘personality’s’. Reken maar dat er het afgelopen weekend heel wat heen en weer gebeld is. Ongetwijfeld volgen deze zomer de nodige berichten over DJ’s die vanaf september voor veel geld van zender wisselen. Ik wens mijn vrienden bij de radio een mooi ‘jachtseizoen’ 😉
Radiostilte
KINK heeft op het moment van schrijven (maandagochtend 10 juli) op zijn social mediakanalen nog totaal niet op de veilinguitslag gereageerd. Hun goed recht natuurlijk, maar ook weer een beetje vreemd. Zij waren immers, en helemaal terecht in mijn optiek, de ‘aanstichters’ van de hele veiling en dat is aan hun luisteraars niet ongemerkt voorbijgegaan. Al was het maar omdat ze hun eigen zender ook als platform hebben ingezet om hun standpunt duidelijk te maken. Dan vind ik het een beetje raar om, als de beslissing eenmaal gevallen is, te doen of er niets gebeurd is. Dus óf KINK likt nog steeds zijn wonden, of zij zien ook in dat een FM-frequentie geen absolute must is.
Niet voor niets twitterde algemeen directeur Jan Hoogesteijn, behalve zijn felicitaties aan iedereen bij DPG, Business Nieuws Radio, Mediahuis, Financial News Radio en Talpa met het bemachtigen van hun FM-frequenties, ‘@KINKpuntnl gaat uiteraard door. We zijn overboden, maar niet overbodig!’. En daar heeft hij helemaal gelijk in. De zender heeft de afgelopen jaren, zonder FM-frequentie, een trouwe schare luisteraars aan zich gebonden. De relatief beperkte groep mensen die van alleen gitaarmuziek houdt, heeft KINK al gevonden. Mochten ze hun aantal luisteraars toch willen proberen te verhogen, dan hebben ze in elk geval een aantal miljoenen voor marketing te beschikking, die ze niet aan een FM-frequentie hoeven uit te geven. Heel veel succes!
Verliezers?
Je kunt je sowieso afvragen of de zenders die zonder FM-frequentie verder moeten, per definitie verliezers moeten worden genoemd. Voor doelgroepzenders als SLAM! en KINK, die zich richten op jongere en vooruitstrevende luisteraars, is mobiel/online (wat het in mijn optiek uiteindelijk zal winnen van DAB+) een prima distributiekanaal. Het is dan uiteraard wel zaak dat de adverteerders (en niet in de laatste plaats de investeerders) in dat verhaal meegaan. Er zijn vele producten waarbij het slimmer is je reclamebudget te richten op een kleine trouwe groep, dan op een grote ongrijpbare groep. Mochten de advertentie-inkomsten toch terugvallen, dan kunnen die zenders alsnog blijven bestaan. In dat scenario zou het een optie zijn om grotendeels non-stop te gaan uitzenden en op die manier kosten te drukken. Al zijn DJ’s natuurlijk niet alleen maar kostenposten, maar ook zeker een reden voor mensen om naar een zender te luisteren.
Oud is het nieuwe goud
Het wordt interessant om te zien hoe het Radio 10 vanaf 1 september vergaat. Zij moeten hun huidige frequenties afstaan aan de nieuwe DPG-zender, die daarmee dus in een gespreid bedje komt. Extra pijnlijk als die nieuwe zender inderdaad Joe 70s & 80s wordt, wat een zelfde gouwe ouwe-format hanteert als Radio 10. Daarmee speelt het handig in op de vergrijzing van de bevolking, waar ook NPO Radio 5, Radio 2 en Radio Veronica garen bij spinnen. Over Radio Veronica gesproken, een tweede dompertje: Radio 10 verhuist naar de huidige frequenties van die zender. Een pakket met een iets minder groot en meer versnipperd bereik dan 10 nu heeft. Talpa zal, naast het voor dat pakket betaalde bedrag, dus diep in de buidel moeten tasten om het huidige publiek te laten meeverhuizen naar de nieuwe frequenties. Kijk dus niet gek op als DJ’s gaan overstappen van Radio 10 naar Joe (of elders).
En wat gaat Veronica doen? Het zou mij niet verbazen als die op hun nieuwe, ongeclausuleerde kavel (dus zonder restricties) meer nieuwe muziek gaan draaien en opschuiven richting NPO Radio 2 of zelfs 3FM. Ook voor 100% NL worden de voorwaarden minder strikt: zij hoeven nog maar 50% Nederlandstalige muziek te gaan draaien, en dat geldt alleen tussen 7:00 en 19:00 uur. Ook die zender schuift daarmee op richting NPO Radio 2, wat tegenwoordig bijna alleen nog maar Nederlandse producties aan de playlist (nieuwe muziek) toevoegt.
Kortom: in de basis verandert er weinig, maar iedereen moet wel vol aan de bak. Niet in de laatste plaats de publieke omroepen, die dachten voordeel te kunnen hebben van de frequentieveiling. Zij kunnen zeker niet achterover gaan leunen.
