Bijl aan de wortels van Spotify?

Typisch. En helaas ook typerend. Aan de ene kant wordt geroepen (door BREIN, door de politiek én door de muziekindustrie zelf) dat er voldoende legale downloadalternatieven beschikbaar moeten komen. Aan de andere kant worden de stoelpoten onder die initiatieven weggezaagd.

Dat meldt althans Hans Bousie op Twitter. Bousie is advocaat en zal zijn bronnen niet zo maar prijsgeven. Maar behalve dat hij dingen vindt, weet hij ook dingen. Hij spreekt immers veel mensen, uit alle lagen van de branche. Ik heb dus de neiging hem te geloven en zijn stelling als feit aan te nemen. Hoe dan aan Spotify’s poten gezaagd wordt, verduidelijkte hij in een later bericht: “3 bewegingen. Majors gaan zelf streaming (Sony). Klassieke labels trekken zich terug. Andere labels klagen over inkomsten… zagen!”

Dit zijn de momenten dat je beseft dat je nekharen hebt, als die recht overeind gaan staan. De muziekindustrie maakt hier weer een klassieke fout. Sony heeft inderdaad zijn eigen streaming muziekdienst Qriocity geïntroduceerd, overigens nog niet in Nederland. De eerste kritieken zijn niet bemoedigend: voor £4,- kun je naar genrekanalen luisteren (een soort radio dus) en voor £10,- kun je zelf nummers opzoeken en afspelen. Maar slechts op één apparaat, liefst van Sony natuurlijk.

Qriocity heeft om te beginnen een catalogus van zo’n 6 miljoen tracks, naar eigen zeggen van de grote labels. Dat zou dan wel een doorbraak zijn. Het zou immers betekenen dat bijvoorbeeld EMI zijn concurrent Sony geld zou laten verdienen met EMI-artiesten. Het is om deze reden dat in Nederland zolang schimmig gedaan werd over het feit dat Universal Music aandeelhouder is in Downloadmusic.nl.

Eén ding is in ieder geval zeker: niemand zit te wachten op een ‘Warner-branded’ of ‘Sony-branded’ platform. De consument weet niet wat ‘Warner’ of ‘Sony’ is (dat is alleen Arcade ooit gelukt), laat staan welke artiesten zij vertegenwoordigen. Alleen voor ‘kwaliteitslabels’ binnen bepaalde genres (zoals 4AD of Blackhole) zou dit anders kunnen zijn. Maar uiteindelijk wil de consument een zoekvenster waarin hij een willekeurige naam kan intypen en op die manier het liedje vinden waarnaar hij op zoek is. Van welk label ook, want daar heeft hij geen boodschap aan. Streaming- en downloadplatforms moeten dus onafhankelijk en alomvattend zijn.

Met Spotify leken we op de goede weg. Een grote initiële database met alle mogelijke genres, die dagelijks enorm groeit. Prachtig! Maar dan geven de (grote!) klassieke labels Naxos en ECM er opeens de brui aan. Naar verluidt vanwege een oneerlijke inkomstenverdeling: Spotify zou royalty’s uitbetalen op basis van het aantal streams, niet op de lengte ervan. En klassieke werken duren vaak lang… Dat lijkt inderdaad onlogisch en moet worden opgelost (hoewel je je kunt afvragen waarom Naxos en ECM oorspronkelijk wel met deze voorwaarden hadden ingestemd). Het terugtrekken van de labels zal dan ook vooral een signaal naar Spotify zijn, ik verwacht ze wel terug aan boord.

Want ondertussen weten zij ook dat Spotify inmiddels meer inkomsten voor de rechthebbenden oplevert dan iTunes. Dappere jongen echter die zijn tracks van iTunes haalt. Je hoort weleens labels piepen, maar uiteindelijk trekt Steve Jobs aan het langste eind. Apple is monopolist, is de veelgehoorde klacht, maar de labels hebben de macht zelf uit handen gegeven. Nieuwe initiatieven als Spotify moeten daar blijkbaar de dupe van worden.

Spotify zelf maakt nog geen winst, dus de enigen die aan het platform verdienen, zijn de rechthebbenden. Wellicht verdienen zij er in hun ogen (nog) niet voldoende aan, maar het is geld dat zonder Spotify vrijwel zeker niet zou zijn verdiend. Nu is Spotify ook nog maar in zeven landen actief. De lancering in de Verenigde Staten is uitgesteld omdat de labels hoge voorschotten vragen. De Amerikaanse markt is groter dan de grootste Europese muziekmarkten bij elkaar, dus de belangen zijn groot. In eerste instantie voor Spotify, maar bij gebleken succes ook voor de industrie. Immers: een grotere markt en meer gebruikers betekent meer streams en ook een stijging van de inkomsten uit reclames en abonnementen. Als dit in de uitbetaling per stream wordt verrekend, zou dit dus tot hogere inkomsten voor de rechthebbenden kunnen leiden.

Het is logisch dat het verdienmodel van Spotify grote aantallen gebruikers vergt, liefst betalende gebruikers. Of die nu individueel betalen of via een collectief. Daarom zou het – zoals ik al eerder schetste – zo mooi zijn als internet service providers, mobiel- of kabelexploitanten Spotify opnamen in hun dienstenpakket.

Velen denken dat Spotify bij uitstek door de jeugd gebruikt zal worden. Ik wil dat nuanceren: ik denk dat jongeren vooral de gratis versie van Spotify zullen gebruiken. De grootste potentiële doelgroep voor betaalde abonnementen zijn volgens mij juist ouderen, die nu ook (nog) geld uitgeven aan fysieke cd’s. Als ik nu kijk naar ‘What’s New’ in Spotify, dan stuit ik gelijk op Bobby Darin, Sarah Vaughan, Placido Domingo, Ray Charles, Franz Schubert, Louis Armstrong, Benny Goodman en Bing Crosby. De dagelijkse ‘vernieuwingen’ in de Spotify-database betreffen dus juist veel oudere tracks en artiesten. Die ga ik niet beluisteren, maar mijn vader wel.

Sterker: gisteren had ik een oom van 79 aan de lijn. Hij had net een nieuwe laptop gekocht en een andere neef had daar even 1000 nummers voor hem op gedownload. Die was hij nu aan het beluisteren om te kijken welke hij wilde houden. Ik raadde hem Spotify aan. Had hij nog nooit van gehoord natuurlijk en wie neemt hem dat kwalijk? Hij wist zelfs niet wat streamen is, maar raakte erg enthousiast van mijn toelichting. Op dit moment is hij het aan het uitproberen…

Stel je toch eens voor dat pensioenfondsen (en wat voor bedrijven ook) zieltjes zouden winnen door een Spotify-abonnement weg te geven. Dat, in combinatie met die isp’s, mobiel- en kabelexploitanten, is pas opschalen. Want wie betaalt maakt uiteindelijk niet uit, zolang het maar gebeurt.